هر روستا، یک اقامتگاه بوم‌گردی: سیاستی ملی برای توسعه پایدار روستایی

این اقامتگاه‌ها تنها محل خواب و اقامت نیستند، بلکه تجلی فرهنگ، میراث و سبک زندگی بومی به شمار می‌روند. معماری سنتی، آیین‌ها، آداب و رسوم، باورها، پوشاک و غذاهای محلی صنایع دستی و شیوه زیست بومی، همگی در این اقامتگاه‌ها جان دوباره می‌گیرند و تبدیل به تجربه‌ای ماندگار برای گردشگران می‌شوند.

اهمیت این موضوع تا آنجاست که وزیر گردشگری، دکتر صالحی امیری به درستی عبارت " هر روستا، یک اقامتگاه بوم گردی" را به عنوان یک اصل سیاست گذاری در حوزه گردشگری روستایی اعلام کردند.این گزاره ساده، حامل یک نگاه جامع به توسعه متوازن ملی و تقویت زیرساخت‌های اجتماعی - فرهنگی روستاهاست. اقامتگاه‌های بوم گردی علاوه بر یک فرصت اقتصادی، میزبان هویت فرهنگی و اجتماعی یک منطقه‌اند. هر اقامتگاه در واقع یک "موزه زنده" است.

موزه‌ای که به جای ویترین‌های شیشه‌ای، زندگی واقعی مردم را به نمایش می‌گذارد؛ حفظ معماری بومی، احیای آیین‌ها، ترویج صنایع دستی و معرفی غذاهای محلی در این اقامتگاه‌ها، نه تنها جذابیت گردشگری ایجاد می‌کند، بلکه یک چرخه اقتصادی مبتنی بر فرهنگ را در دل روستا ایجاد می‌نماید.

در بسیاری از روستاها راه‌اندازی یک اقامتگاه بوم گردی سبب شده است تا جوانانی که مهاجرت کرده بودند، دوباره به روستا بازگردند. این پدیده یکی از مطلوب‌ترین نتایج توسعه روستایی یعنی "مهاجرت معکوس" را قم می‌زند.

توزیع عادلانه گردشگر؛ عدالت فضایی در گردشگری
ایران امروز نیازمند یک الگوی توزیع متعادل گردشگر است. تمرکز گردشگری در چند مقصد خاص، موجب فرسودگی آنها و محرومیت سایر مناطق شده است. طرح «هر روستا، یک اقامتگاه بوم گردی» این مشکل را به شکل بنیادین حل می‌کند. با ایجاد اقامتگاه بوم گردی در هر روستا، گردشگری از شهرهای پرتراکم به مناطق کمتر دیده شده هدایت می‌شود و درآمد ناشی از آن نیز میان جامعه محلی توزیع می‌شود.

این طرح می‌تواند در همه استان‌های کشور به ویژه مازندران فرصتی بی‌بدیل در جهت تقویت اقتصاد محلی باشد.

اشتغال پایدار؛ مهم‌ترین دستاورد اقتصادی
هر اقامتگاه بوم گردی به طور مستقیم و غیر مستقیم بین ۱۰ تا ۲۰ نفر فرصت شغلی ایجاد می‌کند. از آشپز محلی و راهنمای گردشگری گرفته تا فروش صنایع دستی، سوغات و محصولات کشاورزی، این یعنی اشتغال بومی پایدار بر پایه ظرفیت‌های موجود.ضمن اینکه هزینه راه‌اندازی بوم گردی نسبت به سایر واحدهای اقامتی بسیار پایین‌تر است، و همین موضوع آن را به یک گزینه جذاب برای سرمایه‌گذاران خرد روستایی تبدیل کرده است.

بوم گردی؛ سکوی احیای صنایع دستی
صنایع دستی زمانی رونق می‌یابد، که بازار مصرف داشته باشند و قامتگاه‌های بوم گردی یکی از بهترین ویترین برای ارائه صنایع روستایی هستند. گردشگران پس از تجربه زندگی محلی و بومی بیشتر به خرید صنایع دستی تمایل پیدا می‌کنند، و این موضوع چرخه تولید - مصرف صنایع دستی را تقویت می‌کند.

چرا این طرح باید یک سیاست ملی باشد؟
پاسخ به تقاضای جدید گردشگری تجربه محور، ایجاد عدالت فضایی در توسعه گردشگری، کاهش مهاجرت و تقویت ماندگاری جمعیت روستایی افزایش تولید ناخالص داخلی گردشگری، حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی و توسعه اقتصاد خرد و معیشت محلی، این دستاوردها نشان می‌دهد که طرح هر روستا یک اقامتگاه بوم گردی تنها یک برنامه گردشگری نیست، بلکه یک مدل ملی برای توسعه پایدار روستایی است.

کلام آخر اینکه، اکنون که نگاه گردشگران به سوی تجربه‌های اصیل و بومی معطوف شده، زمان آن فرا رسیده است که ایران با اتخاذ یک سیاست ملی و هماهنگ، از این فرصت برای تحول روستاهای خود استفاده کند.اجرای طرح هر روستا، یک اقامتگاه بوم گردی نه یک شعار بلکه پایه گذاری یک مسیر آینده ساز برای اقتصاد، فرهنگ و هویت روستاهای کشور است.

مهران حسنی
عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران